Rozwój psycho – fizyczny dzieci pięcio- i sześcio – letnich.
Dojrzałość szkolna. Przygotowanie do nauki szkolnej.

Fakt pójścia do szkoły to niezwykle przełomowe i ważne wydarzenie w życiu każdego dziecka. To, w jakim stopniu dziecko poradzi sobie w rzeczywistości szkolnej zależy od stopnia jego dojrzałości szkolnej. Dojrzałość szkolna to poziom rozwoju intelektualnego, społecznego, fizycznego dziecka, który umożliwia mu przystosowanie do wymagań szkoły i kontynuowanie z powodzeniem nauki w klasie pierwszej.(W. Szewczyk) Określenie „gotowość szkolna” łączy w sobie trzy dziedziny – wymagania pedagogiczne, psychologiczne uwarunkowania rozwojowe i brak wad wymowy utrudniających komunikację pomiędzy dzieckiem a otoczeniem. Taka gotowość w zakresie komunikacji to nie tylko mowa wyraźna i zrozumiała, ale i umiejętność wyrażania swoich sądów i opinii. Ocenia to logopeda. Osiągnięcie gotowości szkolnej to również określony zasób wiadomości i umiejętności gwarantujących sprawne pisanie, czytanie w kolejnych latach nauki szkolnej. Osiągnięcie dojrzałości staje się bazą do rozumienia pojęć matematycznych i radzenia sobie z zadaniami arytmetycznymi. Przy pomocy różnych testów ten obszar określa pedagog. G. sz. to również dojrzałość psychofizyczna dziecka do podjęcia roli ucznia. Oznacza ona, że poszczególne systemy neuropsychologiczne zwane funkcjami percepcyjnymi, osiągnęły taki poziom rozwoju i wzajemnej integracji, że nauka czytania i pisania zakończy się dla dziecka sukcesem. Stanowią one fizjologiczną bazę, dzięki której uczeń jest w stanie opanować szkolne wymagania programowe. Nie bez znaczenia jest tu także społeczno – emocjonalna dojrzałość dziecka do pełnienia roli ucznia. Na podstawie określonych prób rozwojowych poziom dojrzałości określa psycholog. Harmonijny rozwój poszczególnych funkcji percepcyjnych, opanowanie niezbędnych umiejętności pedagogicznych, dojrzałość emocj.- społ. gwarantują dziecku sukces szkolny. Rozwój sfery motorycznej – rozwój fizyczny - prawidłowe, stosowne do wieku ukształtowanie mięśni, kości, układu nerwowego, narządów zmysłów, które zapewniają odpowiednia odporność dziecka na długie siedzenie w ławce, na zmęczenie, wysiłek fizyczny, a także dobrą sprawność w zakresie motoryki małej i dużej. Oceniając więc sprawność zwracamy uwagę na wykonywanie przez dziecko ćwiczeń fizycznych – indywidualnie i grupowo, na płynność ruchów, a także na umiejętność powtarzania całych sekwencji zabawy.Niezwykle ważna jest sprawność rąk- niezbędna przy nauce pisania i rysowania. Określa się ją na podstawie prac rysunkowych i technicznych dziecka. Istotne jest, którą ręką dziecko będzie pisało. Rozwój emocjonalny i społeczny -powinien być na tyle zaawansowany by umożliwił dziecku odnalezienie swojego miejsca w grupie szkolnej. Poziom rozwoju układu nerwowego powinien zapewniać umiejętność panowania nad sobą, dostateczną motywację do nauki, wrażliwość na uwagi nauczyciela, wytrwałość, obowiązkowość.. dziecko staje się bardziej stabilne emocjonalnie i odporne na zmieniające się sytuacje zewnętrzne. Dojrzałe dziecko rozpoczynające naukę w szkole samo się myje, ubiera, dba o swoje rzeczy, umie przestrzegać reguł i poddać się dyscyplinie. Liczy się z potrzebami kolegów, nawiązuje relacje z rówieśnikami, współpracuje z nimi przy wykonywaniu różnych zadań.
Rozwój intelektualny - dziecko zdobyło już spory zasób wiadomości o świecie. Wypowiada się swobodnie, płynnymi zdaniami. Potrafi opisać obrazek, opowieść usłyszaną bajkę lub historię, która mu się przytrafiła. Wie co jest ważne, a co można pominąć. Odpowiedni poziom funkcji poznawczych to również : umiejętność spostrzegania i różnicowania spostrzeżeń – zdolność dostrzegania elementów obrazu, zdolność skupienia uwagi na zadaniu - odchodzenie od uwagi krótkotrwałej i mimowolnej do długotrwałej i dowolnej, prawidłowy rozwój mowy zarówno pod względem artykulacji dźwięków jak i zasobu pojęć i słów, zdolność wnioskowania. Ważnymi umiejętnościami jest posługiwanie się symbolami – liczby i litery. Dziecko rozpoczynające naukę w szkole powinno znać określenia dotyczące orientacji w przestrzeni. Dziecko powinno posiadać ciekawość poznawczą, wykazywać zainteresowanie nauka i szkołą. Wszystko to składa się na dojrzałość szkolną, która wynika nie tylko z indywidualnego tempa rozwoju dziecka, ale całej dotychczasowej historii jego życia. Stopień zaradności zależy też od tego, czy pozwalano dziecku na samodzielne próby, czy nie gaszono jego zapału nadopiekuńczością i lękiem. Ideałem byłaby harmonia i równy rozwój wyżej wymienionych sfer rozwojowych. Zwykle jednak pomiędzy poszczególnymi sferami mogą być mniejsze lub większe różnice. Gdy braki występują we wszystkich sferach lub w większości, oznacza, że dziecko nie osiągnęło dojrzałości do podjęcia nauki szkolnej i należy wzmocnić oddziaływania wobec dziecka w zakresie poszczególnych sfer, a także rozważyć możliwość odroczenia od obowiązku szkolnego.
 

Iwona Kurowska
Pedagog szkolny